Trường hợp áp dụng các biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt là quy định quan trọng trong tố tụng hình sự. Điều tra là hoạt động không thể thiếu và có vai trò then chốt trong việc xác minh tội phạm để xử lý đúng người, đúng tội. Tuy nhiên, biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt là một khái niệm có lẽ mới với nhiều độc giả. Bài viết dưới đây của Luật L24H sẽ cung cấp cho Quý khách hàng một vài thông tin về các trường hợp áp dụng, thủ tục biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt.
Các trường hợp áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt
Thế nào là biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt
BLTTHS 2015 không có quy định cụ thể về khái niệm của các biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt nhưng pháp luật quy định một số biện pháp điều tra tố tụng hình sự đặc biệt như: Ghi âm, ghi hình bí mật; nghe điện thoại bí mật; thu thập bí mật dữ liệu điện tử.
- Ghi âm bí mật là biện pháp ghi lại nội dung của cuộc trò chuyện, trao đổi của các đối tượng tình nghi trong vụ án với nhau hoặc cuộc nói chuyện giữa đối tượng tình nghi với cá nhân khác về vụ án,…. Việc ghi âm được thực hiện một cách bí mật, không công khai cho các đối tượng bị ghi âm biết. Chính tính bí mật khi tiến hành đã khiến biện pháp ghi âm đặc biệt này khác với hoạt động ghi âm khi hỏi cung bị can hoặc các hoạt động ghi âm công khai khác.
- Ghi hình bí mật là ghi lại hình ảnh của đối tượng nghi vấn có hành vi phạm tội để chứng minh, làm rõ diễn biến, tính chất của hành vi phạm tội. Việc ghi hình này cũng được tiến hành một cách bí mật và các đối tượng bị ghi hình cũng không được biết về việc ghi hình này.
- Nghe điện thoại bí mật là biện pháp nghe các cuộc điện thoại của đối tượng bị tình nghi và có thể ghi lại cuộc điện thoại đó nếu cần thiết để bổ sung chứng cứ chứng minh hành vi phạm tội của đối tượng nghi vấn. Và tất nhiên, khi điều tra viên thực hiện hoạt động này, đối tượng bị điều tra cũng không biết việc cuộc điện thoại của mình đã bị nghe và ghi lại.
- Thu thập bí mật dữ liệu điện tử là thu thập một cách bí mật các thông tin dưới dạng điện tử như: Ký hiệu, chữ viết, chữ số, hình ảnh, âm thanh được tạo ra, lưu trữ, truyền đi bởi phương tiện điện tử làm căn chứng cứ, chứng minh hoặc buộc tội,…
(Điều 223 Bộ Luật Tố tụng Hình sự 2015)
Trường hợp được áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt
Có thể áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt đối với các trường hợp:
- Tội xâm phạm an ninh quốc gia, tội phạm về ma túy, tội phạm về tham nhũng, tội khủng bố, tội rửa tiền
- Tội phạm khác có tổ chức thuộc loại tội phạm đặc biệt nghiêm trọng
(Điều 224 BLTTHS 2015)
Thủ tục áp dụng các biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt
Thẩm quyền áp dụng
- Thẩm quyền ra quyết định áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt: Thủ trưởng Cơ quan điều tra cấp tỉnh, Thủ trưởng Cơ quan điều tra quân sự cấp quân khu trở lên.
- Thẩm quyền phê chuẩn quyết định áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt: Viện trưởng Viện kiểm sát cùng cấp với Cơ quan điều tra có thẩm quyền ra quyết định áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt.
(Điều 225 BLTTHS 2015)
Quy trình thực hiện.
Bước 1: Cơ quan điều tra cấp huyện, Cơ quan điều tra quân sự khu vực trao đổi với Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân cấp huyện, Viện trưởng Viện kiểm sát quân sự khu vực về căn cứ và biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt có thể áp dụng.
Bước 2: Có văn bản kèm theo hồ sơ đề nghị Thủ trưởng Cơ quan điều tra cấp tỉnh, Thủ trưởng Cơ quan điều tra quân sự cấp quân khu ra quyết định áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt.
Bước 3: Gửi hồ sơ đề nghị Viện kiểm sát cùng cấp phê chuẩn quyết định áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt.Thời gian gửi hồ sơ tới VKS cùng cấp: Trong thời hạn 24 giờ kể từ khi ra quyết định áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt.
Bước 4: Viện kiểm sát ra quyết định phê chuẩn hoặc không phê chuẩn hoặc có văn bản yêu cầu Thủ trưởng Cơ quan điều tra cấp tỉnh, Thủ trưởng Cơ quan điều tra quân sự cấp quân khu trở lên bổ sung chứng cứ, tài liệu để xét phê chuẩn quyết định áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt. Thời hạn để VKS ra quyết định: Trong thời hạn 03 ngày, kể từ ngày nhận được hồ sơ đề nghị của Thủ trưởng Cơ quan điều tra cấp tỉnh, Thủ trưởng Cơ quan điều tra quân sự cấp quân khu trở lên
Bước 5: Hồ sơ đề nghị xét phê chuẩn quyết định áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt gồm:
- Văn bản đề nghị xét phê chuẩn nêu rõ lý do, căn cứ áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt và các thông tin, tài liệu cần thiết thu thập khi áp dụng biện pháp này
- Quyết định áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt của Thủ trưởng Cơ quan điều tra cấp tỉnh, Thủ trưởng Cơ quan điều tra quân sự cấp quân khu trở lên theo quy định tại khoản 2 Điều 225 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015
- Các tài liệu khác là căn cứ để Thủ trưởng Cơ quan điều tra cấp tỉnh, Thủ trưởng Cơ quan điều tra quân sự cấp quân khu trở lên đề nghị xét phê chuẩn.
Bước 6: Trường hợp vụ án do Cơ quan điều tra cấp huyện, Cơ quan điều tra quân sự khu vực thụ lý, điều tra mà thấy cần thiết và có căn cứ áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt, thì Thủ trưởng Cơ quan điều tra cấp huyện, Thủ trưởng Cơ quan điều tra quân sự khu vực trao đổi với Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân cấp huyện, Viện trưởng Viện kiểm sát quân sự khu vực về căn cứ và biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt có thể áp dụng. Đồng thời, Thủ trưởng Cơ quan điều tra cấp huyện, Thủ trưởng Cơ quan điều tra quân sự khu vực có văn bản kèm theo hồ sơ đề nghị Thủ trưởng Cơ quan điều tra cấp tỉnh, Thủ trưởng Cơ quan điều tra quân sự cấp quân khu ra quyết định áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt. Quyết định áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt của Thủ trưởng Cơ quan điều tra cấp tỉnh, Thủ trưởng Cơ quan điều tra quân sự cấp quân khu; thời hạn, trình tự, thủ tục đề nghị Viện trưởng Viện kiểm sát phê chuẩn thực hiện theo quy định tại khoản 1 Điều này.
(Điều 25 Thông tư liên tịch số 04/2018/TTLT-VKSNDTC-BCA-BQP Quy định về phối hợp giữa cơ quan điều tra và viện kiểm sát trong việc thực hiện một số quy định của bộ luật tố tụng dân sự)
Thời hạn áp dụng các biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt
Thời hạn áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt được quy định:
- Không quá 02 tháng kể từ ngày Viện trưởng Viện kiểm sát phê chuẩn. Trường hợp phức tạp có thể gia hạn nhưng không quá thời hạn điều tra theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự;
- Chậm nhất là 10 ngày trước khi hết thời hạn áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt, nếu xét thấy cần gia hạn thì Thủ trưởng Cơ quan điều tra đã ra quyết định áp dụng phải có văn bản đề nghị Viện trưởng Viện kiểm sát đã phê chuẩn xem xét, quyết định việc gia hạn.
(Điều 226 BLTTHS 2015)
Tư vấn về các biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt
Tư vấn về các biện pháp điều tra tố tụng
- Tư vấn về khung hình phạt của các loại tội phạm
- Tư vấn về năng lực trách nhiệm hình sự của chủ thể
- Tư vấn về độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự
- Tư vấn về miễn, giảm hình phạt
- Tư vấn về quy trình tố tụng hình sự
- Tư vấn về tội phạm
- Hỗ trợ bảo vệ, luật sư bào chữa tại Tòa
- Tư vấn về các biện pháp điều tra đặc biệt
Bài viết trên của Luật L24H đã cung cấp một vài thông tin, quy định pháp lý về các trường hợp áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt. Việc nắm rõ các kiến thức luật thường gặp trong cuộc sống hằng ngày sẽ giúp bảo vệ được tối đa quyền và lợi ích hợp pháp của bản thân. Nếu quý bạn đọc có thắc mắc hoặc có nhu cầu được tư vấn luật về luật Hình sự, tố tụng hình sự, vui lòng liên hệ Luật L24H qua số Hotline: 1900.633.716 để được đội ngũ luật sư hỗ trợ. Xin cảm ơn.
1900.633.716