Thủ tục giải quyết tranh chấp đất đai có yếu tố nước ngoài cũng giống như tranh chấp đất đai thông thường. Tuy nhiên, về chủ thể tranh chấp có sự khác biệt rất rõ ràng khi một trong hai bên là cá nhân, tổ chức có yếu tố nước ngoài. Bài viết của Luật L24h dưới đây sẽ cung cấp cho bạn thủ tục giải quyết đầy đủ và chính xác nhất.
Thủ tục giải quyết tranh chấp đất đai có yếu tố nước ngoài
Thế nào là tranh chấp đất đai có yếu tố nước ngoài
Đối với trường hợp tranh chấp về quyền sử dụng đất, nhà ở; tranh chấp về di sản thừa kế có yếu tố nước ngoài là quyền sử dụng đất; tranh chấp tài sản chung là quyền sử dụng đất giữa vợ và chồng ly hôn là tranh chấp liên quan đến đất đai. Cho nên việc xác định tranh chấp nào là tranh chấp đất đai rất quan trọng vì thủ tục giải quyết tranh chấp đất đai và tranh chấp liên quan đến đất đai là hoàn toàn khác nhau.
Căn cứ theo khoản 2, Điều 663 Bộ luật Dân sự 2015 có quy định thì quan hệ dân sự có yếu tố nước ngoài là quan hệ Dân sự phải thuộc các trường hợp sau đây:
- Có ít nhất một trong các bên tham gia là cá nhân, cơ quan, tổ chức nước ngoài;
- Các bên tham gia đều là công dân, cơ quan, tổ chức Việt Nam những việc xác lập, thay đổi, thực hiện hoặc chấm dứt quan hệ đất đai xảy ra tại nước ngoài;
- Các bên tham gia đều là công dân, cơ quan, tổ chức Việt Nam nhưng đối tượng của đất đai đó ở nước ngoài.
Chính vì vậy, tranh chấp đất đai có yếu tố nước ngoài được hiểu là tranh chấp về quyền và nghĩa vụ của người sử dụng đất giữa hai hoặc nhiều bên trong quan hệ đất đai mà có ít nhất một trong các bên tham gia là cá nhân, pháp nhân nước ngoài; hoặc các bên tham gia đều là công dân Việt Nam, pháp nhân Việt Nam những việc xác lập, thay đổi, thực hiện hoặc chấm dứt quan hệ đó xảy ra tại nước ngoài; hoặc các bên tham gia đều là công dân Việt Nam, pháp nhân Việt Nam nhưng đối tượng của quan hệ dân sự đó ở nước ngoài.
Các loại tranh chấp đất đai có yếu tố nước ngoài phổ biến
Ngày nay, việc tranh chấp đất đai có yếu tố nước ngoài rất phổ biến và tồn tại trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Tuy nhiên, có thể kể đến một số lĩnh vực xuất hiện vấn đề tranh chấp đất đai có yếu tố nước ngoài phổ biến và luôn xảy ra tranh chấp thường xuyên sau đây:
Thứ nhất, tranh chấp đất đai trong lĩnh vực thừa kế có yếu tố nước ngoài. Trường hợp này xảy ra trong những vụ việc khi chia thừa kế, thì một bên chủ thể là cá nhân hoặc pháp nhân đang ở nước ngoài, cả hai đều là công dân Việt Nam nhưng đối tượng của quan hệ thừa kế (tức là tài sản để lại thừa kế của người mất) đang tồn tại ở nước ngoài, hoặc sự kiện pháp lý phát sinh ở nước ngoài. Ví dụ: Hành vi lập di chúc được lập tại nước ngoài.
Thứ hai, tranh chấp đất đai khi một bên vợ hoặc chồng là người nước ngoài hoặc tài sản chung của vợ chồng hình thành trong thời kỳ hôn nhân ở nước ngoài. Hiện nay thì trên thực tế, có rất nhiều trường hợp lấy vợ và lấy chồng là người nước ngoài. Trong quá trình chung sống thì họ phát sinh những tài sản chung, đôi khi có thể là những tài sản lớn như quyền sử dụng đất và quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất. Trong quá trình dẫn đến ly hôn khi hai người cảm thấy không còn hòa hợp xảy ra vấn đề tranh chấp xoay quanh lĩnh vực hôn nhân có yếu tố nước ngoài như: một bên vợ hoặc chồng là người nước ngoài, tài sản chung của hai người đang ở nước ngoài, hoặc sự kiện pháp lý phát sinh quan hệ hôn nhân hình thành ở nước ngoài.
Quy định của pháp luật về giải quyết tranh chấp đất đai có yếu tố nước ngoài
Hồ sơ khởi kiện
Tùy thuộc vào nội dung của từng vụ án tranh chấp mà hồ sơ khởi kiện đòi hỏi những loại giấy tờ nhất định nhưng thường là những loại giấy tờ được quy định theo Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015.
- Đơn khởi kiện theo Mẫu số 23-DS Danh mục ban hành kèm theo Nghị quyết 01/2017/NQ-HĐTP ngày 13 tháng 1 năm 2017 do Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao
- Giấy tờ chứng thực cá nhân của người khởi kiện.
- Biên bản hòa giải không thành tại UBND xã.
- Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà.
- Các giấy tờ xác nhận quyền sử dụng đất, chủ quyền nhà ( trong trường hợp chưa có giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà và quyền sử dụng đất).
- Các giấy tờ liên quan tới giao dịch đất đai, nhà ở có tranh chấp: Giấy tờ cho mượn, cho thuê, cho ở nhờ, mua bán… hoặc các giấy tờ tài liệu thể hiện có quan hệ này.
CSPL: khoản 4 và khoản 5 Điều 189 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015.
Tham khảo thêm: Mẫu đơn khởi kiện tranh chấp đất đai
Thẩm quyền giải quyết
Đối với trường hợp tranh chấp quyền sử dụng đất mà đất ở Việt Nam thì thẩm quyền giải quyết tranh chấp theo Điều 203 Luật Đất đai 2013.
Tranh chấp đất đai đã được hòa giải tại Ủy ban nhân dân cấp xã mà không thành thì được giải quyết như sau:
Tranh chấp đất đai mà đương sự có Giấy chứng nhận hoặc có một trong các loại giấy tờ quy định tại Điều 100 của Luật này và tranh chấp về tài sản gắn liền với đất thì do Tòa án nhân dân giải quyết;
Tranh chấp đất đai mà đương sự không có Giấy chứng nhận hoặc không có một trong các loại giấy tờ quy định tại Điều 100 của Luật này thì đương sự chỉ được lựa chọn một trong hai hình thức giải quyết tranh chấp đất đai theo quy định sau đây:
- Nộp đơn yêu cầu giải quyết tranh chấp tại Ủy ban nhân dân cấp có thẩm quyền theo quy định tại khoản 3 Điều này;
- Khởi kiện tại Tòa án nhân dân có thẩm quyền theo quy định của pháp luật về tố tụng dân sự;
Trường hợp đương sự lựa chọn giải quyết tranh chấp tại Ủy ban nhân dân cấp có thẩm quyền thì việc giải quyết tranh chấp đất đai được thực hiện như sau:
- Trường hợp tranh chấp giữa hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng dân cư với nhau thì Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện giải quyết; nếu không đồng ý với quyết định giải quyết thì có quyền khiếu nại đến Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh hoặc khởi kiện tại Tòa án nhân dân theo quy định của pháp luật về tố tụng hành chính;
- Trường hợp tranh chấp mà một bên tranh chấp là tổ chức, cơ sở tôn giáo, người Việt Nam định cư ở nước ngoài, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài thì Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh giải quyết; nếu không đồng ý với quyết định giải quyết thì có quyền khiếu nại đến Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường hoặc khởi kiện tại Tòa án nhân dân theo quy định của pháp luật về tố tụng hành chính;
Người có thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai tại khoản 3 Điều này phải ra quyết định giải quyết tranh chấp. Quyết định giải quyết tranh chấp có hiệu lực thi hành phải được các bên tranh chấp nghiêm chỉnh chấp hành. Trường hợp các bên không chấp hành sẽ bị cưỡng chế thi hành.
Thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai có yếu tố nước ngoài
Đối với trường hợp tranh chấp ở nước ngoài thì có thể xác định thẩm quyền của tòa án trong trường hợp xảy ra tranh chấp đất đai có yếu tố nước ngoài dựa trên các yếu tố sau:
Thứ nhất, yếu tố quốc tịch của đương sự. Đây là căn cứ được dùng khá phổ biến để xác định thẩm quyền của tòa án tại Việt Nam.
Thứ hai, yếu tố mối liên hệ của vụ việc đối với lãnh thổ quốc gia có tòa án. Tòa án có thẩm quyền đối với vụ việc có mối liên hệ nhất định với lãnh thổ quốc gia mình như đương sự cư trú, đương sự thường trú hoặc hiện diện trên lãnh thổ quốc gia đó, tài sản liên quan đến tranh chấp tồn tại trên lãnh thổ của quốc gia đó, hoặc sự kiện pháp lý phát sinh xảy ra trên lãnh thổ quốc gia đó.
Thứ ba, yếu tố nơi cư trú hoặc sự hiện diện của đương sự trên lãnh thổ quốc gia có tòa án. Pháp luật Việt Nam quy định rằng, nơi cư trú của một cá nhân là nơi người đó thường xuyên sinh sống và có hộ khẩu, nếu không xác định được nơi cư trú của cá nhân thì đó là nơi người đó đang sinh sống và nơi có phần lớn tài sản của họ.
Trường hợp này sẽ phụ thuộc vào pháp luật nước ngoài, nếu một trong các bên khởi kiện tại Tòa án Việt Nam thì Tòa chỉ thụ lý nếu không rơi vào các trường hợp trả đơn kiện hoặc đình chỉ giải quyết vụ án theo Điều 472 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015.
Trả lại đơn khởi kiện, đơn yêu cầu hoặc đình chỉ giải quyết vụ việc dân sự có yếu tố nước ngoài trong trường hợp đã có thỏa thuận trọng tài, thỏa thuận lựa chọn Tòa án nước ngoài hoặc đã có Tòa án nước ngoài, Trọng tài hoặc cơ quan khác có thẩm quyền của nước ngoài giải quyết hoặc đương sự được hưởng quyền miễn trừ tư pháp
Tòa án Việt Nam phải trả lại đơn khởi kiện, đơn yêu cầu hoặc đình chỉ giải quyết vụ việc dân sự có yếu tố nước ngoài nếu vụ việc dân sự thuộc thẩm quyền chung của Tòa án Việt Nam nhưng thuộc một trong các trường hợp sau đây:
- Các đương sự được thỏa thuận lựa chọn phương thức giải quyết tranh chấp theo quy định của pháp luật áp dụng đối với quan hệ dân sự có yếu tố nước ngoài và đã lựa chọn Trọng tài hoặc Tòa án nước ngoài giải quyết vụ việc đó.
Trường hợp các bên thay đổi thỏa thuận lựa chọn Trọng tài hoặc Tòa án nước ngoài bằng thỏa thuận lựa chọn Tòa án Việt Nam hoặc thỏa thuận lựa chọn Trọng tài hoặc Tòa án nước ngoài bị vô hiệu hoặc không thể thực hiện được, hoặc Trọng tài hoặc Tòa án nước ngoài từ chối thụ lý đơn thì Tòa án Việt Nam vẫn có thẩm quyền giải quyết;
- Vụ việc không thuộc thẩm quyền riêng biệt của Tòa án Việt Nam quy định tại Điều 470 của Bộ luật này và vụ việc thuộc thẩm quyền riêng biệt của Tòa án nước ngoài có liên quan;
- Vụ việc không thuộc thẩm quyền riêng biệt của Tòa án Việt Nam quy định tại Điều 470 của Bộ luật này và đã được Trọng tài hoặc Tòa án nước ngoài thụ lý giải quyết;
- Vụ việc đã được giải quyết bằng bản án, quyết định của Tòa án nước ngoài hoặc phán quyết của Trọng tài.
Trường hợp bản án, quyết định của Tòa án nước ngoài, phán quyết của Trọng tài nước ngoài không được Tòa án Việt Nam công nhận thì Tòa án Việt Nam vẫn có thẩm quyền giải quyết vụ việc đó;
- Bị đơn được hưởng quyền miễn trừ tư pháp.
Trường hợp trả lại đơn hoặc đình chỉ giải quyết vụ việc dân sự có yếu tố nước ngoài quy định tại khoản 1 Điều này thì tiền tạm ứng án phí, lệ phí được xử lý theo quy định của Bộ luật này.
Xem thêm: Thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai có yếu tố nước
Trình tự và thủ tục giải quyết vụ việc
Bước 1: Tiến hành hòa giải tranh chấp đất đai. Các bên có thể tự hòa giải, tự thương lượng thỏa thuận. Tuy nhiên sau quá trình tự thương lượng thỏa thuận mà không thể có tiếng nói chung, thì các bên sẽ tiến hành hòa giải tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Cũng giống như các vụ việc tranh chấp đất đai khác, thì tranh chấp đất đai có yếu tố nước ngoài cũng sẽ trải qua bước hòa giải tranh chấp để tránh rườm rà cho quá trình tố tụng, nếu như trong quá trình hòa giải mà các bên có thể tự thỏa thuận được vấn đề mâu thuẫn của mình. Đối với tranh chấp có yếu tố nước ngoài về việc ai là người có quyền sử dụng đất, thì hòa giải tại cơ sở chính là thủ tục bắt buộc tiền tố tụng. Khi đó thì các bên sẽ cần phải chuẩn bị các giấy tờ sau đây để yêu cầu hòa giải:
- Đơn đề nghị hòa giải tranh chấp đất đai theo quy định của pháp luật;
- Giấy tờ tùy thân của người đề nghị như căn cước công dân, hộ chiếu còn hiệu lực …;
- Và các giấy tờ khác chứng minh về quan hệ tranh chấp giữa các bên mà không thể tự thương lượng thỏa thuận được. Kết quả hòa giải tại cấp cơ sở sẽ được lập thành văn bản và bao gồm đầy đủ các nội dung theo quy định của pháp luật như: thời gian tiến hành, các bên tranh chấp tham gia, những nội dung đã và chưa hóa giải được, ý kiến của hội đồng hòa giải, và chữ ký của các bên cùng dấu của ủy ban nhân dân cấp xã.
Bước 2: Trong trường hợp hòa giải không thành thì sẽ tiến hành khởi kiện tại tòa án nhân dân. Theo quy định của pháp luật tố tụng dân sự hiện nay thì đối với những vụ việc tranh chấp trong đó có tranh chấp đất đai có yếu tố nước ngoài, thẩm quyền giải quyết sẽ thuộc về tòa án nhân dân cấp tỉnh do tính chất phức tạp và xuyên quốc gia của các chủ thể. Hồ sơ để các bên đề nghị tòa án giải quyết các vụ tranh chấp đất đai có yếu tố nước ngoài bao gồm các giấy tờ mà chúng tôi đã đề cập ở nội dung trên.
Bước 3: Sau khi nhận được đầy đủ giấy tờ hợp lệ thì tòa án sẽ thụ lý giải quyết hồ sơ trong thời hạn 8 ngày. Sau khi có bản án và quyết định có hiệu lực của tòa án là một trong các bên không đồng tình với vấn đề giải quyết của tòa thì có thể kháng cáo trong thời hạn mà pháp luật quy định, cụ thể là tại Điều 273 Bộ luật Tố tụng dân sự hiện hành năm 2015.
Kháng cáo, kháng nghị đối với bản án tranh chấp đất đai có yếu tố nước ngoài
Kháng cáo, kháng nghị đối với bản án tranh chấp đất đai có yếu tố nước ngoài
Theo quy định của pháp luật Việt Nam hiện nay, thì đối với trường hợp đương sự cư trú ở nước ngoài không có sự hiện diện tại phiên tòa Việt Nam trong quá trình mở xét xử, thì thời hạn kháng cáo bản án của tòa án sẽ được xác định là trong thời gian 1 tháng kể từ ngày tòa án tuyên. Hoặc 1 tháng được tính kể từ ngày bản án và quyết định được niêm yết theo đúng quy định của pháp luật. Còn đối với trường hợp tòa án xét xử vắng mặt đương sự ở nước ngoài theo quy định của Điều 477 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015 thì thời hạn kháng cáo của các bên đương sự là 1 năm, được tính kể từ ngày tòa án tuyên. Ngoài ra thì thành phần của hội đồng xét xử giải quyết tranh chấp đất đai có yếu tố nước ngoài bao gồm những thành phần cơ bản sau đây: Chủ tịch hoặc Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân là chủ tịch hội đồng, đại diện của ủy ban mặt trận tổ quốc và tổ trưởng tổ dân phố, đại diện của một số hộ dân cư trong khu vực và các cán bộ địa chính cùng cán bộ tư pháp địa phương.
Luật sư tư vấn xử lý khi xảy ra tranh chấp đất đai có yếu tố nước ngoài
- Tư vấn chia thừa kế là nhà đất; tư vấn luật thừa kế;
- Tư vấn về giao dịch, hợp đồng đối với đất đai;
- Tư vấn đền bù giải tỏa đất đai, bồi thường, tái định cư đúng luật;
- Tư vấn thủ tục khiếu kiện đất đai;
- Đại diện theo ủy quyền của khách hàng hoặc luật sư bảo vệ quyền lợi cho khách hàng làm việc với các cơ quan nhà nước có thẩm quyền để thực hiện thủ tục hành chính hoặc giải quyết tranh chấp đất đai,…
- Trực tiếp tham gia gia tố tụng với tư cách là luật sư – Bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của khách hàng tại các cấp tòa xét xử.
- Tư vấn giải quyết tranh chấp thừa kế liên quan đến di chúc hoặc theo pháp luật liên quan đến di sản thừa kế là tài sản có tính đặc thù liên quan đến sự điều chỉnh của những lĩnh vực pháp luật liên quan khác như lĩnh vực doanh nghiệp, lĩnh vực pháp luật đất đai nhà ở và bất động sản khác.
Tóm lại, tranh chấp đất đai có yếu tố nước ngoài thường được giải quyết thông qua các phương thức như hòa giải, trọng tài hoặc thông qua hệ thống pháp luật quốc tế. Sự hợp tác và đàm phán giữa các bên là quan trọng để đạt được giải quyết công bằng trong tranh chấp này. Khách hàng có thể tin tưởng sử dụng dịch vụ luật sư tại Luật L24H là một giải pháp hữu hiệu để đảm bảo quyền lợi của người thừa kế và giúp quá trình thừa kế diễn ra một cách suôn sẻ, nhanh chóng. Luật sư sẽ hỗ trợ khách hàng trong việc giải quyết các vấn đề pháp lý phức tạp, từ việc hợp pháp hóa di chúc, giải quyết tranh chấp tài sản, đến việc đại diện cho tranh tụng tại tòa án. Trong trường hợp cần luật sư tư vấn thừa kế trực tuyến vui lòng liên hệ Luật L24h HOTLINE:1900633716 để được hỗ trợ nhanh nhất. Xin cảm ơn!
Tham khảo thêm một số bài viết liên quan đến tranh chấp dân sự có yếu tố nước ngoài khác có thể bạn quan tâm:
1900.633.716